Priapizm, penis sertleşmesinin uzun sürmesi anlamında kullanılan bir terimdir. Bu kelime yunan bereket tanrısı olarak bilenen Priapos’tan gelir. Turizm bölgelerinde satılan uzun penisli kısa boylu erkek heykelleri bunlardır. Çok sık görülen bir durum olmamakla beraber ortaya çıktığında oldukça konfor bozucu bir sağlık problemidir. Genel olarak görülme ihtimali %1 civarındadır.
Priapizm ereksiyon süresinin uzaması ve penisin beslenmesinin bozulması olarak adlandırabilir. Ereksiyon halinin dört saat ve üzerinde sürmesi bu durumu ortaya çıkartır. Normal bir durum olmamakla beraber kişinin cinsel fonksiyonlarını ve fiziksel sağlığını tehdit edebilecek kalıcı problemlere neden olabilir. her yaş grubunda ortaya çıkabilir.
Genel olarak uzun süren ereksiyon erkekler arasında iyi bir durum olarak düşünülse de Priapizm istemsiz ereksiyon halidir. İstemsiz sertleşme bir süre sonra kişinin ağrılı bir şekilde bundan şikayet etmesine neden olur.
Önemli Başlıklar
Priapizm Nedir?
Priapizm, penisteki ereksiyon halinin en az 4 saat olmak üzere istemsiz bir şekilde uzaması durumudur. Bunun nedenleri arasında bazı kan hastalıkları olabilmekle beraber bazen nedeni belli olmayan istemsiz sertleşme durumlarıyla da karşı karşıya kalınabilir. Ürolojinin acil müdahale gerektiren durumlarından bir tanesidir. Erkekler arasında nadir görülen bir hastalık olmakla beraber tekrar edebilme kapasitesine sahiptir.
İstemsiz Sertleşme Nedenleri
Priapizm orak hücre anemisi gibi bazı kan hastalıklarında görülebilir. Ereksiyon genel olarak penisin içerisinde içerisi kan ile dolduğunda ereksiyon sağlayan yapıların gerginliği ile sağlanan bir durumdur. Eğer bu yapılara gelen kan boşalması gerektiği durumda boşalmazsa Priapizm durumu ortaya çıkar. Bu yapıları boşaltan damarlarda kan hücrelerinin tıkanıklığa neden olması istemsiz ereksiyonla ortaya çıkacaktır. Bazı ilaç kullanımları, madde bağımlılıkları, ereksiyon problemlerinde kullanılan doppler ultrasonografi için penise yapılan iğneler, travmalar priapizme neden olan problemler arasındadır.
Priapizm Belirtileri
Kişinin ereksiyon halinin alışılmıştan daha uzun sürmesi Priapizm olarak karşımıza çıkacaktır. Özellikle dört saatin üzerinde devam eden ereksiyon durumlarında kişi bir süre sonra peniste ağrı hissedebilir. Priapizmin çeşidine göre ağrı olmayan durumlarda görülecektir. Bir süre sonra kişinin ereksiyon halinin ortadan kalkmadığını görmesi ve ereksiyonun devamı Priapizm olarak adlandırılabilir.
Priapizmin en sık görülen nedenlerinden bir tanesi ilaç kullanımıdır. Hem ereksiyon problemlerinin tedavisinde hem de tanısında kullanılan penis içerisine yapılan enjeksiyonlar yaklaşık her dört durumdan birinin nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır. Daha küçük yaşlarda ortaya çıkan priapizmlerde kan hastalıkları daha sık nedenler olarak karşımıza çıkar. Priapizm ortaya çıktığında genellikle hastalar bir süre bunun için bekleme eğilimindedir. Bazı durumlarda kendiliğinden bu durum çözülebilir ancak süre uzadıkça etkileri artar düzelme ihtimali azalır.
Priapizm tanısı koymakta genellikle muayene ve hastayla yapılan konuşma önemlidir. Hastadan öğrenilmesi gereken ereksiyon süresi, kullandığı ilaçlar, olası madde bağımlılığı, bu durumun daha önce olup olmadığı, kan hastalıkları, herhangi bir travmaya maruz kalıp kalmadığı, kişinin ağrısının olup olmadığı önemli bilgiler arasındadır. Tanıda yapılması gerekenlerden bir tanesi de Priapizmin tipinin anlaşılabilmesi için penis içerisinden alınan kandan, kan gazı denilen tahlilin yapılması olabilir. Bu inceleme ile beraber Priapizmin şekli ortaya çıkartılabilir ve tanısı konulabilir. Renkli ultrasonografi olarak adlandırılan doppler ultrasonografi de Priapizmin tanısının konmasında ve tipinin belirlenmesinde önemli olabilir.
İstemsiz Ereksiyon Çeşitleri
Priapizm neden olduğu genellikle bilinmeyen bir klinik durumdur. Birçok durumla ve hastalıkla ilişkilendirilebilir ancak neden ortaya çıktığı hakkında her zaman kesin tanı konulamayabilir. Genel olarak iki tipi vardır. Bundanlar birisi “İskemik Priapizm” diğeri de “İskemik Olmayan Priapizm”dir. İskemik olmayan priapizm durumlarını yüksek akım priapizm de denilebilir.
İskemik priapizm penis içerisine ereksiyon için dolan kanın boşalamaması durumudur. Uzamış ereksiyon olarak adlandırılabilir. Ereksiyon süresi uzadıkça sertleşmeyi sağlayan dokularda oksijen azalması, asidozun azalması ve beslenmenin bozulması ortaya çıkacaktır. Özellikle son yıllarda ereksiyon için kullanılan ilaçların kullanımının artması bunun ortaya çıkma durumlarını sıklaştırmıştır. İskemik priapizm durumlarında sertleşmeyi sağlayan dokulardaki ödem bu dokularda zamanla hasara neden olacaktır. 4-6 saatten sonra bu duruma müdahale edilmesi gerekir.
Ortaya çıktıktan sonra dokularda hasar oluşturmaya başlaması 10-12 saatten sonra gösterilmiştir. Halk arasında kangren olarak tanımlanan durum aslında priapizmi açıklamak için kullanılabilecek bir tabirdir çünkü priapizm durumu uzadığında dokunun kanlanması bozulacak ve tam olarakta bu tehlike ile karşı karşıya kalınacaktır. Priapizm durumlarında erken müdahale edilmediği durumlarda önemli ölçüde ilerleyen yıllarda cinsel ilişki bozukluklarının ortaya çıkması beklenebilir. Bu nedenle tanı koymak ve tedavisi önemlidir.
İskemik olmayan, yani yüksek akımlı priapizm durumları daha nadir görülen bir durumdur. Bu durumun nedeni damarsal yapıların arasında olmaması gereken geçişlerin olmasıdır. Travma sonucu görülebilmekle beraber bazı durumlarda neden olduğu da tam olarak anlaşılmayabilir. Uzun sürede bisiklet sürmek bu durumda suçlanan nedenlerden bir tanesidir. Penise sertleşmeyi sağlamak için kan getiren ana damarla peniste sertleşmeyi sağlayan doku arasında normalde olmaması gereken geçişlerin olması durumudur.
Bu kan geçişleri ve travmalardan sonra genellikle priapizm durumları 72 saate kadar uzayan dönemlerde görülebilir. Bazı doğumsal damar anomalileri durumunda da İskemik olmayan priapizmle karşı karşıya kalabiliyoruz. İskemik olmayan priapizmde yüksek akımlı kan sirkülasyonu devam ettiği için dokunun oksijenlenmesi bozulmaz. Bazı durumlarda İskemik olmayan priapizmin kendiliğinden çözülebileceği de görülmektedir.
Bir de daha nadir görülen tekrarlayan priapizm durumları mevcuttur. Bunlara kekeme priapizm de denilir. Nedenleri arasında sıklıkla görülen orak hücreleri anemi, bir kan hastalığıdır. Kısa ereksiyonlarla başlayan bir İskemik priapizm türüdür. Gece uykuda olma eğilimindedir. Nedeni tam olarak belli olmamakla beraber tekrarlayan açılıp kapanan ereksiyonlarla kendisini gösterir.
Ereksiyon durumu uzadığında başlangıçta erkekler tarafından kabul edilen ve tolere edilebilen bir durum iken sürenin uzaması ile beraber kişi ağrı duyabilir ve doktora başvurma ihtiyacı ile karşı karşıya kalabilir. Biraz önce nedenleri arasında saydığımız madde bağımlılığı ya da bazı ciddi psikiyatrik ilaçların kullanımı tanıyı güçleştirebilir. Daha önce bu ilaçları kullandığı ve bu durumla karşı karşıya kalmadığı halde kişiler dozdan bağımsız olarak bu ilaçları aldıklarında bir gün priapizmle karşı karşıya kalabilirler. Bu sayılan nedenler ve hastalıklar dışında bazı nörolojik hastalıklar, bazı kanserlerin yayılımı, penis bölgesine alınan travmalar ve nadir olarak bazı böcek ve örümceklerin sokması sırasındaki toksinlerde, metabolik hastalıkların bazıları da bu duruma neden olabilir.
Priapizm Tedavisi
Priapizm nadir görülen bir durum olmakla beraber kişinin ilerleyen dönemdeki ereksiyon kapasitesini tehdit eden bir durumdur. Bu yüzden tedavisi önemli olmakla beraber ortaya çıktıktan sonra tedavi için çok zaman kaybetmemekte önemlidir. Öncelikle tanının konulması ve priapizm tipinin belirlenmesi tedavinin en önemli basamağıdır. İskemik priapizm dediğimiz ve sıklıkla gördüğümüz tipinde penisin ereksiyon halinin hızlı bir şekilde ortadan kaldırılması ve penisin beslenmesinin sağlanması acil bir durumdur. Bu nedenle ürolojinin acilleri arasında sayılır. Bu konuda tanı konulup tipi belirlendikten sonra genellikle ilk uygulanan tedavi penis içerisine uygulanan ilaç tedavileridir.
Üroloji uzmanı tarafından belirli dozlarda penis içerisine uygulanan ve kan akışını düzenleyerek penisin boşalmasını amaçlayan tedavilerle beraber penis içerisindeki kanın özel enjektörlerle boşaltılması birlikte kullanılır. Kullanılacak ilaçlar özel dozlarda ve şekillerde kullanıldığı için rastgele kullanılmaması çok önemlidir. Ereksiyon süresi uzadıkça ilaçların yanında penis içerisindeki kanın boşaltılması da önem arz eder. Penis içerisine yapılan bu ilaçların damarlar üzerinde etkileri olduğu için en önemli yan etkilerinden bir tanesi hipertansiyondur.
Bu nedenle bu tedavinin kullanılacağı hastaların diğer hastalıkları sorulmalı ve iyi analiz edilmelidir. Bu ilaçlar kalp çalışmasını etkileyen ilaçlarıdır. Dozu iyi ayarlanmadığı takdirde ani hipertansiyon durumları, baş ağrıları ve ritim bozuklukları yapabilir. Bu ilaçlar uygulanırken hastanın kan basıncının takip edilmesi ve tansiyonunun sık sık ölçülmesi önemlidir. Kalp hastalığı hikâyesi olan erkeklerde bu ilaçların kullanılması daha da önemlidir.
Bu ilaçlar kullanılırken özel iğnelerle penis içerisine girilerek belli miktarda kanın boşlatılması iyileşme hızını olumlu yönde etkileyecektir. Priapizm tedavisinde uygulanan ilaç tedavileri ilk denemede fayda vermeyebilir bu nedenle belirli aralıklarla takip edilerek birkaç defa yapılması doktorun vereceği bir karardır.
Priapizm Ameliyatı
Uzayan ereksiyon durumlarında penis içerisinde sertleşmeyi sağlayan yapıların kanlanmasının korunması süre uzadıkça daha da önem arz eder. Bu nedenle ilaç tedavisine cevap vermeyen durumlarda zaman kaybetmeden cerrahi müdahale için karar verilmesi önemlidir. Uzayan priapizm durumları kişinin geleceğinde ereksiyon kapasitesini azaltacaktır. Çok uzayan priapizm durumları sonrasında penil protez adı verilen mutluluk çubuğu olarak adlandırılan cihazların takılması gerekebilir. Priapizm süresi uzadıkça kişilerde ereksiyon kapasitesindeki azalma ihtimali artacaktır.
Priapizm durumunda cerrahi müdahaleler ilk aşamalarda uygulanmaz. Genellikle ilaç tedavisine cevap vermeyen ve süre uzayan durumlarda düşünülür. Cerrahi yöntemler genellikle şant dediğimiz damarsal yapılar arasında geçiş oluşturma işlemleridir. Tıkanan ve penis içerisindeki kanı boşaltamayan damar sisteminin başka bir sistemle birleştirme işlemleridir. Birkaç yöntemi olmakla beraber hangi hastaya hangi zamanda uygulanacağı üroloji doktoru tarafından karar verilir. Priapizm durumunun ortadan kaldırılması için uzamış durumlarda etkili işlemlerdir. Yapılan çalışmalar başarı ihtimallerini ortalama %70 ve biraz daha üstünde vermektedir. Bu müdahaleler sonrasında kişide ereksiyon kapasitesinde azalma görülebilir.
Tekrarlayan priapizmin tedavisinde genellikle İskemik priapizm durumlarıyla benzer yollar izlenir. Bunun en önemli nedenlerinden olan orak hücre anemiye bağlı oluyorsa öncelikle hematolojik olarak bu problemin tedavisine gitmek priapizm ataklarını olumlu yönde etkileyecektir.
İskemik olmayan yani yüksek akışlı priapizm durumlarında doku beslenmesi diğeri gibi bozulmadığı için takip biraz daha rahattır. Bu hastalarda sıkı ve yakın takiple düzelme beklenebilir. En önemli durumlardan biri İskemik priapizm ve İskemik olmayan priapizmin ayrımıdır. Bu ayrım yapıldıktan sonra bunlarda takip önemlidir. Gözlemle beraber düzelmeyen bu durumlar ilaç tedavilerinden fayda görebilir. Yine İskemik olmayan durumlarda yani yüksek akışlı priapizmlerde anjiyografi benzeri yöntemler ile patolojik kan geçişinin olduğu damarlar kapatılabilir. Böylece priapizmi oluşturan damar yolu ortadan kaldırılır ve priapizmde düzelir. Bu yöntemi uygulayan merkezlerde başarı şansı oldukça iyidir. Bu yöntemin en önemli aşaması damar kaçağının olduğu yeri doğru tespit etmektir.
Priapizm durumlarında en kritik nokta tanının konulması ve priapizm çeşidinin ortaya çıkarılmasıdır çünkü bu tedaviyi etkiler. Tanı sonrasında tedaviye kadar geçecek süre veya hastanın priapizm sonrası doktora başvurma süresi ileride ortaya çıkabilecek olumsuz durumları yakından etkiler.
Sıkça Sorulan Sorular
İstemsiz ereksiyon hangi yaşlarda görülür?
Priapizm her yaşta erkekte görülebilmekle beraber erken yaşta görülenler genellikle kan hastalıklarına bağlı olan tipleridir. Bunun dışında tüm yaş gruplarında priapizmle karşılaşılabilir çünkü oluşturan nedenler değişkenlik gösterir.
Priapizm tedavi edilmezse ne olur?
Priapizm penisin sertleşme oluşturan dokularında ödeme neden olarak ve kan akışını bozarak zamanla doğru orantılı olarak penis beslenmesini bozar. İskemik priapizm dediğimiz türünde süre uzadıkça ilerleyen yıllarda ortaya çıkma ihtimali olan ereksiyon problemleri artabilir. Bu nedenle dört saati geçen ereksiyonlarda bir an önce doktora başvurmak önemlidir.
Priapizm kaç saat sürer?
Genel olarak priapizm dört saatin üzerindeki ereksiyonlar için kullanılan bir tabirdir ve bu süre aşıldığında bir an önce doktora başvurmak gerekir. Doku kanlanmasının bozulduğu priapizm çeşitlerinde süre uzadıkça tedaviye yanıt ve sonrasında doku iyileşmesi ihtimali azalacağı için olumsuz sonuçlar görülebilir. Çok uzun devam eden priapizm durumlarında penise protez takılması gibi cerrahi işlemler gerekebilir.